De keus van het slachtoffer
Vrouwen werd het traditioneel verweten als ze met een getrouwde man in bed lagen. Ook als ze waren verkracht of misbruikt. Eigenlijk bestond dat verkracht zijn of misbruikt worden, gewoonweg niet. Mensen met een traditionele moraal denken er nog steeds zo over. Overspel mag niet, aan de man ligt het nooit en de overspelige man is door de “duivel” “verleid”. Ook als die duivel Lolita heet en nog geen 12 was. Of Martijn.
Tuurlijk is overspel niet netjes. Maar dat de verkrachter en misbruiker daarom maar overal mee weg komt. Daar klopt niks van. Het is echt te vies voor woorden. Kinderen van 12 verleiden geen mannen van 45. Echt niet. Misschien doen ze zo. Dat is omdat ze niet weten, waarom. Omdat ze zelf niet snappen wat er aan de hand is, waar die man van 45 op uit is en wat ze zelf doen. Kinderen van 12 kunnen mannen van 45 aardig vinden. Fijn als je helpt met huiswerk. Leuk als je als trainer de kindertjes opstelt. Omdat ze graag willen voetballen. Maar daar houdt het echt op. Geen kind wil een volwassen piemel in zijn mond. Echt niet.
Dat is dan eigen schuld. Dat zeggen de gefrustreerden dan. Anders Breivik was daar duidelijk over. Als je verkracht of vermoord bent, dan is dat je eigen schuld. Natuurlijk, als ik net tientallen pubers had doodgeschoten, zou ik dat ook zeggen. Had je maar weg moeten gaan. Had je maar alleen moeten blijven. Had je maar mensen moeten laten uitsterven door met zijn allen nooit meer baby’s te krijgen. Had je maar nooit ’s nachts op straat moeten lopen. Had Eva maar niet in de giftige appel moeten bijten. Wat een onvoorstelbare onzin.
Wat ik me wel heel goed kan voorstellen, is dat een slachtoffer echt bijna geen keuze heeft. Zo werken mensenhersenen nu eenmaal. Dat komt omdat er geen andere verbindingen zijn naar je amygdala, je meest primaire amandelkern-stukje hersenen. Je ogen zien gevaar. Je neus ruikt het. Zintuigelijke waarneming is de enige informatie die de amygdala binnenkomt. Als er een gek met een mitrailleur op een eilandje wild om zich heen begint te schieten bijvoorbeeld. Dan moet je niet gewichtig gaan filosoferen met je cerebellum over Schopenhauer. Al de neuronen schieten door je lijf, leggen je darmen stil, je zweet breekt uit, spieren worden stijf, je hart gaat als een wilde tekeer. Als er gevaar is, dan is je keuze, al sinds dat wij regenworm waren, beperkt tot 3 mogelijkheden: fight, flight of falter. Vechten of vluchten. Of helemaal niks, wat alleen maar uitstel van executie betekent.
Hoe gaat dat in een verkrachtingsscenario. Bij fight, dan heb jij het gedaan. Je begint zomaar ineens wild om je heen te slaan, terwijl de vieze verwarde mens je alleen maar zoende. Bij flight, dat is helemaal verkeerd. Dat is het enige goede. Maar dat zien alle omstanders aan, voor dat jij wilde wegrennen met jouw viezerik, naar een afgelegen plekje, waar je fijn “overspelig” kon gaan zitten wezen. Bij falter raak je muisstil, koud, zo stijf als een plank. Dan stribbelde je niet tegen. Dus dan heb je het gewild. Wat je ook doet, goed doe je het nooit. Je kan er best niet aan meewerken, maar een ander kan jou daar altijd de schuld van geven.
Dat falter is, wat de meeste kinderen overkomt. Die hebben geen idee. Ze zien geen kans te vluchten. Ze zijn ook niet snel genoeg. Ze kunnen zeker niet terugvechten. En als dat eenmaal gebeurd is, dan is vanaf dat moment álles chantage. Je mag het niet tegen je ouders zeggen, je durft het ook niet tegen je ouders te zeggen, je wil echt heel graag topvoetballer worden. Je kan niet onder je leraar uitkomen want je hebt schoolplicht. Dus nu moet je wel “nablijven”. Niemand die het begrijpt. Je kan er nergens mee naar toe. De kindertelefoon is bovendien afgeschaft, veel te duur.
Wat kunnen die kinderen er nou aan doen, dat ze misbruikt zijn of erger? Helemaal niks. Echt helemaal niks. Hebben ze verleid? Nee! Hadden ze nee moeten zeggen? Nee. Moest ie wegrennen? Dat kan niet als je 2 turven hoog bent. Moesten ze terugvechten? Hoezo, moesten ze dood? Hoe moet een kind die dreiging in kunnen schatten? Moet je als kind les krijgen in verkracht worden? Hoe moet een kind zeggen, “nou dat wil ik liever niet mijnheer, misschien over 40 jaar of zo” en dan met een stalen gezicht weglopen? Had ie dus terug moeten vechten? Nee! Het had nooit mogen gebeuren. Nooit. En elke volwassene met een pindabrein kan dat zelf bedenken.
Als slachtoffer heb je bijna geen keus. Je hebt maar een keus tussen die drie dingen. En die keuze maak je niet met Schopenhauer aan de hand. In je handelingen vallen geen gewichtig doortimmerde nuances aan te brengen Die beslissing wat te doen, maak je de seconde die het je overkomt. Welke keus je ook maakt, het is altijd fout. Altijd. Die ander is sterker dan jij. Hij kan zich áltijd verdedigen. Het slachtoffer wordt er ter plekke mee geconfronteerd, maar de dader heeft er jaren over na kunnen denken.
Wat is de enige manier om deze dader-slachtoffercirkel te doorbreken? Je moet niet iemand een mes op de keel zetten. Ook niet als die mes op de keel een tongzoen of een hand in een ander zijn broek is. Of een loopbaan. Of een goede naam. Of dat nu gaat om kleine jongetjes, kleine meisjes, volwassen vrouwen of volwassen mannen. Of je nu 18 bent of niet, dat maakt helemaal niet uit. Zelfs niet als die volwassen mannen zo sexueel gefrustreerd zijn dat ze graag willen dat je op hun schoot springt. Dat hóef je ze niet aan te doen.Ook niet als ze niet weten dat ze dat niet moeten willen.
Ik dacht er ook weleens anders over. Toen ik zelf klein was. Toen dacht ik, dat ik me liever zou laten vermoorden. Ik zou terugvechten. Ik zou me het niet laten gebeuren! Maar voor zover ik nu kan overzien, heb ik daar echt verkeerd over gedacht. Het was chronische zelfoverschatting van wat je kan doen. De viezerikken zijn jaren ouder, hebben een vertrouwensband vanuit hun familiehoedanigheid, verzorger-of werkverband, ze zijn sterker, groter en niet op andere gedachten te brengen. Ik heb toen ik klein was, veel vertrouwen gehad in mijn eigen vermogen terug te vechten. Vechten? Die kans die krijg je helemaal niet. Zij beginnen helemaal niet met vechten.
Als je iemand die keus niet laat, dan hoeft deze wereld jou ook geen keuze te laten. Je moet iemand de keuze laten. Nee is altijd een antwoord. Maar het is pas een antwoord, als er een vraag op tafel ligt. Je kan pas nee zeggen, als iemand je nee láát zeggen. Slachtoffers maken zich daar te veel zorgen om. Zoveel dat je er bovenop moet zitten om ervoor te zorgen, dat ze geen wraak gaan plegen.
Rustig maar. Het hemelse gerecht, pakt deze mensen terug. Boontje komt echt wel om zijn loontje. Met alle erge dingen die ik heb meegemaakt, is dat tot nu toe nog steeds waar. Dat is moeilijk, om op te vertrouwen. Soms duurt het 2000 jaar. Maar het kan.
Het gebeurt. Het is gezien. Het is niet onopgemerkt gebleven.