Voer van filosofen
Er bestaan in 2010 in Indonesië nog steeds oermensen. Ze leven, van wat het tropisch regenwoud op Sulawesi biedt. Dat is niet veel. Ze moeten het hebben van de jacht. Dan moet je wel iets vangen. Om aan eiwitten te komen, eten ze hele vieze rupsen. Daar hebben ze niet genoeg aan en daarom moet er dan weleens een mens worden opgeofferd, puur vanwege de honger.
Fressen
Het is om van te smullen! De Hobbesiaanse state of nature in de praktijk… De ethische-oersoep. Fascinerend dus, om te zien waarom de papoea doen, wat ze doen. Houden ze er een handelingstheorie op na of gaat het echt puur om eigenbelang? Het is allemaal te zien in Going Tribal, een buitengewoon spannende BBC documentaire, over de Papoea in Sulawesi. Een verslaggever gaat opz oek naar echte kannibalen.
Als de verslaggever in de documentaire aan de kannibalen vraagt, of ze weleens mens hebben gegeten, schudden ze van nee. Nee, dat waren de paupers van die andere stam. Zij zouden zoiets niet doen maar die anderen wel. De verslaggever houdt aan. Een man doet geheimzinnig. Naar later blijkt, omdat het eten van mensenvlees grote angst inboezemt. Een papoea is bang van een vijand die mensen eet. Want hij wil zelf niet graag gegeten worden. Maar ze willen wel dat alle andere Papoea denken dat ze mensen eten.
Kuru
Gek genoeg komt kannibalisme onder de Papoea weinig voor. Aldus de Papoea die ook wil dat iedereen denkt dat hij mensen eet. Wat een verrassing voor de filosoof. Hadden die oermensen dan tóch principes? Toch niet zuerst Fressen en dan pas de moraal? De Papoea in de documentaire houden helemaal niet van mensen eten. Ze willen het eigenlijk niet doen. Ze weten niet precies waarom, maar ze weten wel dat het heel slecht is.
Het is ook heel slecht. Je krijgt er kuru van. Dat is een variant van de Gekke Koeienziekte. Het komt er zo ongeveer op neer dat je naast bacteriën en virussen, ook een infectie kan krijgen van verkeerd opgevouwen eiwitten. Zo’n infectie heet een prion. Eenmaal geïnfecteerd met een prion, die niet zelfstandig kan delen, gaan alle eiwitten die ermee in aanraking komen, ook gezellig delen. Zo krijg je dan een heleboel prionen. Iemand met kuru gaat lachen, trillen en snel dood. In de jaren 50 is er een grote uitbraak van kuru geweest in de Parose-vallei. Mogelijk weten de stammen dit, via overlevering, indirect. Het is mogelijk daarom, dat de papoea elders ook niet meer happig zijn op een beetje mensenvlees
Eigenbelang
Dat is niet zo fraai voor de niet-sceptische ethicus. De papoea handelt toch weer uit welbegrepen eigenbelang. Een redelijk recente ontdekking, maakt het nog wat minder ethisch. Onderzoek onder de Papua van de Parosevallei, heeft uitgewezen dat een groot gedeelte van hen een genetische wijziging heeft ondergaan, waardoor ze resistent zijn tegen rare eiwitten. De resistente Papua hebben de grote uitbraak in de jaren 50 nog meegemaakt. Zij aten mensenvlees bij het rouwen, uit respect voor de nabestaanden. Vooral vrouwen en jonge kinderen deden mee aan het eten van mens. Dat gedeelte van de bevolking decimeerde alras, waardoor genmutatie G127V niet kon uitblijven.
Dat biedt perspectieven tegen hongersnood en overbevolking. Er is een Gentherapie denkbaar, die het mogelijk kunnen maken dat we vervelende collega’s op een bordje kunnen serveren. Dat is ethisch gezien best aardig. Het “rationele” eigenbelang-element is er zo weer uitgehaald. Zodat we terug zijn bij de vraag of kannibalisme moet mogen, als het zou kunnen. En vooral, waarom niet? Als je je boterhammen vergeten bent…
Kannibalisme, moreel verwerpelijk of rationeel eigenbelang? Niet alleen een vraag voor Papoea.
Zie ook:
mutatie
Prion
Kuru
Going Tribal