Het trotse debat
Ik zat bij een debat. Allerlei intelligentia uit Nederland en België waren er verzameld. Er stond een moeilijk onderwerp op de agenda. Daar was dan ook tout le monde op afgekomen. Ik zat er ook. Vanwege het onderwerp, ook omdat je de liefde van je leven er hoopt tegen te komen en anders wel omdat je ergens een gratis drankje vandaan kan ritselen. Dat was wel nodig ook, want de liefde van mijn leven was er weer eens niet.
De stellingen waar het debat mee werd ingeleid, waren alles behalve prikkelend. Gewoon te open en te vaag en niet van toepassing. Je had er van tevoren maar heel even over na moeten denken om te weten, dat er over die precieze stelling geen debat gevoerd zou kunnen worden. Het debat zelf werd ook nog eens enorm slecht geleid. De presentator hoorde zichzelf té graag praten en was een enorme macho eikel van het soort dat eigenlijk een trap in zijn kruis verdient. Bovendien kwam hij de hele tijd met suggesties over het Midden Oosten en daar ging het onderwerp nou echt helemaal niet over, het zou kunnen omdat hij zelf daar vandaan kwam, alhoewel dat ook niet eens. Daar vandaan leek te komen.
Een mevrouw die meedeed aan het debat, zei er maar wat van. Ja, dat moet wel want je kan niet mee debatteren aan een debat dat nergens over gaat. Gelukkig. Mensen die het opnemen voor de waarheid. Daarop brak echter een enorme welles nietes discussie uit, over de uitvoerbaarheid van de stellingen en de kwaliteit van de presentator, door de presentator zelf. De presentator gooide het op zichzelf “je kan problemen hebben met mij, maar daar gaan we geen discussie over hebben”.
Zo werd de mevrouw met de terechte kritiek in de ogen van sommigen weggezet als de persoon die weer een probleem maakt van de presentator. De suggestie blijft daardoor hangen dat dit mogelijk om redenen van herkomst is in plaats van om het onderwerp zelf. In de ogen van anderen uit het publiek werd die presentator weggezet en geproblematiseerd terwijl die moeilijk een discussie over zichzelf kan beginnen. De waarheid zat ondertussen genegeerd te worden in een hoekje achteraf.
In dit concrete geval was de beste oplossing geweest dat de presentator de stellingen had laten varen en zelf ter plekke iets had bedacht en als hij dat niet kon, de gasten iets had moeten laten aandragen. Liefst nog voor dat hij kritiek had gekregen. Als de stellingen gewoon waren genegeerd, was het uiteindelijk het beste voor het debat. Dat moet je maar ter plekke kunnen doen, en dat vraagt nogal wat van een macho knul die sowieso een trap tegen zijn ballen verdient en daarom net terecht is aangevallen en dat zelf ook wel weet en de schade nu probeert te beperken door de messenger, de mevrouw met de terechte kritiek persoonlijk aan te vallen, omdat hij zich door de terechte kritiek zelf persoonlijk aangevallen voelt.
Waar het mij om gaat is hoe die persoonlijke aanval, in de sfeer van verwijten, over en weer gaat bestaan en hoe daarmee de waarheid letterlijk uit het oog verloren wordt. Omdat een aanzienlijk deel der mensheid -niet alleen mannen- zo gehinderd wordt door trots. Ik zie hier geen andere reden. De enige reden waarom het debat overging naar persoonlijke verwijten over en weer was omdat niet iedereen kritiek kon verdragen uit trots.
Het gaat niet meer over de stellingen en hoe nu verder. Het is een jij je mond dicht of deruit sfeer. In een debat waarbij het de bedoeling is dat mensen met elkaar gaan praten kun je natuurlijk wel macho zijn maar een mond dicht of deruit sfeer, daar heb je niks aan. Die trots verhindert de helft van de mensen die het met de vrouw met de terechte kritiek eens zijn, nog hun mond open te doen. Om de liefde en de vrede te bewaren zegt de andere helft dan ook gezellig niks. We willen natuurlijk niet verder provoceren. Zo zit iedereen dan op zijn tanden te knarsen en zich te ergeren. Nou leuk hoor.
Hierdoor loopt de helft van de mensen, de mensen die het niet om de naastenliefde of de lieve vrede bewaren gaat, gewoon weg. Of ze luisteren niet meer. In ieder geval zien zij hun vooroordelen bevestigd. Waarheid wordt genegeerd, die zit daar omdat het een trotse **(&T is, om de lieve vrede te bewaren, krijgt de een zijn zin en de ander die het meest gelijk had, mag afdruipen. Die is te pijnlijk voor ons. Het bevestigt alle mensen in hun vooroordelen. Het bevestigt de op liefde gerichte mensen dat die mevrouw met de terechte kritiek een gemene, boze vrouw is. Ja dat is ook zo, omdat wat ze zegt ten onrechte volledig genegeerd wordt. En de op waarheid gerichte mensen zien zich bevestigd in dat mensen liever omwille van de vrede en de naastenliefde met grote prutsers en verknoeiers in zee gaan en de waarheid volledig negeren.
De liefde is niet het probleem. De vrede is niet het probleem. En de waarheid is niet het probleem. Het enige probleem dat ik daar aan de tafel zag, was trots. Had even gezegd: “Ja dat is misschien wel zo, maar we moeten het er mee doen. En alles was opgelost. Dat gebeurt niet en daarvoor moet je je beseffen dat iemand daar met een masker op zit. De waarheid wordt niet ruiterlijk toegegeven maar gemaskeerd met trots, terwijl die juist pijnlijk duidelijk zichtbaar is. En die trots valt niet op te lossen, behalve als je iemand laat afgaan als een gieter, maar ook daarbij is niemand gebaat. Daarin is waarheid scherper dan het scherpste mes. Het fnuikt mensen in hun onterechte trots. Trots maakt van waarheid een provocatie. Dan kun je niet meer verder debatteren. Trots staat eraan in de weg.
Dat moet je dan zelf ook zien als op waarheid gericht persoon, dat iemand te trots is en dat het probleem bij de trotse persoon ligt en het daar laten. Maar of je dan iemand die aan alle kanten fout zit nog een waardige aftocht moet gunnen, alleen vanwege zijn trots, daarover verschillen mensen erg van mening. Misschien kan je iemand daar een keertje mee weg laten komen. Maar je kan het niet altijd daarbij laten, zolang niet iedereen is overtuigd van jouw waarheid. Als je het te lang laat lopen, lopen de mensen met zo’n groot masker dat als ze onttroond worden, ze zich geen raad meer weten en in je gezicht exploderen. Hartstikke gevaarlijk…
Ook met Ikea kastjes in elkaar timmeren is trots altijd het probleem. Daarom is dat ook de relatietest. Je test er vooral mee of je partner te trots is om de waarheid onder ogen te komen, dat hij/zij eerder naar je had moeten luisteren en de schroef er niet met een hamer in slaan. Kun je dan nog de lieve vrede bewaren? Hoe trotser de een hoe liever de ander moet zijn. Dat wreekt zich, want sommige mensen hun trots is echt oneindig maar niemand is oneindig lief en bovendien kun je de waarheid misschien soms negeren maar er faliekant tegenin gaan, werkt ook niet. Er zit geen einde aan trots. Zolang trots de ruimte krijgt, gaat het door en door, ten koste van de waarheid, de lieve vrede en alles en iedereen.
Trots moeten inslikken is heel pijnlijk. Voor een enkeling. Een klap voor je kop omdat je een of andere trotse persoon de waarheid hebt gezegd, is nog veel pijnlijker. Daarom is de waarheid ook zo kwetsbaar, dat je als je de waarheid zegt soms hard weg moet rennen. Een samenleving mag best ruimte geven aan trots maar dat kan niet oneindig ten koste gaan van die samenleving. Als de waarheid keer op keer moet afdruipen en trots elke keer wint om de lieve vrede te bewaren, eindigt dat in een waarheidsloze samenleving. Dat zou ermee eindigen dat we m/v allemaal anoniem over straat moeten wandelen, omdat we niemand aanstoot mogen geven, zelfs niet per ongeluk de verkeerde kant op kijken, omdat iedereen te trots kan zijn en niemand zich iets meer laat zeggen. Waar je trots de ruimte geeft, geef je mensen niet de ruimte, maar de lucht. En de lucht heeft al ruimte genoeg.
Mensen moeten zich iets durven laten zeggen. Om de open aanspreekcultuur in stand te laten. Op de korte termijn is dat niet zo leuk voor de trotse persoon, maar op de lange termijn is het voor iedereen beter, als zelfs de meest arrogante dokters zich laten aanspreken door de nachtzuster dat ze toch hun handen moeten wassen. Ook arrogante dokters willen dat hun dokters hun handen wassen als ze zelf op de operatietafel liggen. Onbegrijpelijk dan ook, dat trotse mensen leiders worden. Trots is een masker. Je krijgt de binnenkant maar je ziet alleen de buitenkant, waar ze trots op zijn. Toch zie je het vaak. Omdat we liever mensen afrekenen op de buitenkant dan beter kijken en mensen op de binnenkant beoordelen. Trots is altijd erg mooi van de buitenkant en laat de minder fraaie kanten juist niet zien.
Trots moet dus liefdevol ontmanteld worden. Net als een echte bom. Door trots keihard in de kou te laten staan. Net zo lang tot trots zelf weer de warmte opzoekt. Zodat je in plaats van trots, de waarheid, die je de hele tijd in de kou hébt laten staan, weer kan binnenhalen en met de mantel der liefde kan bedekken.