Fout gevoel

Niet ieder gevoel dat een mens kan hebben, is even populair bij anderen. Als je boos bent, vinden mensen dat niet leuk, maar dat is dan nog algemeen geaccepteerd, dat mensen weleens boos zijn. En dan is het er nog steeds. Dan moet je echt even tot tien tellen.

Er zijn gevoelens waar andere mensen niks mee kunnen en het gaan ontkennen of negeren of eromheen lopen. Zoals als je diep in de rouw zit om iets wat een ander niet weet, of allang geaccepteerd heeft. Ook als je depressief bent en nou weet je familie het wel. Doe nou maar weer vrolijk. Ja, maar dat gaat dus niet… Er zit geen afstandbediening bij.

Er zijn ook gevoelens, waar anderen je verwijten over maken, maar toch vind je die. Of het nu fout is of niet. Als je niets om iemand geeft, terwijl je dat volgens het boekje zou moeten doen, bijvoorbeeld. Dat vind ik zelf het ergst, omdat het de waarheid tart. Het is de tante Agaath waar je niks mee hebt, maar nu moet je die toch zoenen. Als je iemand leuk zou moeten vinden, maar je doet het gewoon niet, dan gaat dat waarschijnlijk ook niet meer komen.

Andersom is ook niet best. Je vindt iemand leuk, maar dat kan niet. Want diegene is weg, seriemoordenaar, of familie, of te jong. Dan zou je er zelf ook wel mee op willen houden, maar dat kan gewoon niet altijd. Er zit geen afstandbediening op. Het idee is dat je jezelf “vermant”, schouders ophaalt, accepteert, en weer doorgaat met de orde van de dag. (Ook heel typisch dat dit vermannen moet heten)

We praten eigenlijk nooit over gevoel. Het is ook moeilijk om het onderwerp aan te snijden, omdat je enige betrouwbare bron je eigen gevoel is, want dat gevoel van een ander heb je nog nooit gevoeld. Je kan het hoogstens herkennen. Je kan je dan ook nooit goed baseren op het een of het ander. Dit is altijd waar ethici ineens over literatuur gaan beginnen. En waarom het zin heeft om liedjes te zingen. Of boodschappennetjes macrameeën.

Er is een reeks aan gevoelens waarvan mensen het elkaar kwalijk nemen dat die gevoelens er zijn, ook als ze die zelf ook wel hebben. Als je een relatie hebt, mag je niets voelen voor een ander, terwijl je dat best kan gebeuren. Als je zelf met je gevoel onder de arm loopt, is het steeds minder makkelijk om nog de oprechte gevoelens van een ander te accepteren. Doe dat gezeur dan ook maar eens onder je arm. Ook empathie die je ontbeert, kan je verweten worden. Als je een zielig verhaal hoort op t.v. en iedereen vindt het vreselijk en maakt zijn geld over naar het bijgaande gironummer en het interesseert je echt geen biet, en dat gironummer vertrouw je toch al niet en die presentator huichelt en zijn salaris is ook niet zo empatisch. Of als je in gezelschap muziek aanhoort en iedereen om je heen is tot tranen toe geroerd en je vindt het niet om aan te horen. Ikzelf schreeuw dan graag uit volle borst de waarheid, maar dat kan mij dan behoorlijk worden kwalijk genomen. Andersom is me ook weleens gebeurd.

Genoeg mensen vinden, dat je gevoelens maar moet aanpassen. Kun je iemand zijn gevoel op zich, los van de gevolgen die hij eraan geeft, verwijten als die dat niet op commando kan veranderen? Ja, dat kan. En het kan ook zinvol zijn. Zo kun je een uitvaartleider best verwijten als hij tijdens een begrafenis de joligheid zelve is. Zeker als hij dat elke keer is. Dokters lopen op eieren, zij moeten niet verliefd worden op patiënten maar ook niet zich niet-inleven, maar ook niet te veel inleven, en er kwaad op worden kan ook al niet. Diegene die je wat verwijt, kan je verwijt ook weerleggen of om begrip vragen of jou iets terugverwijten. Al gaat het om gevoel dat toch niet goed te beïnvloeden is. Dat zou het belang ervan moeten relativeren, maar dat doet het niet. Dat gevoel dat iemand heeft, laat zich niet met feiten weerleggen, al is het nog zo onterecht. Je kan hoogstens paaien met toffees of relativerende grapjes of iets anders om de aandacht af te leiden.

Thuis kun je professionele distantie/betrokkenheid van je afwerpen en je echte gevoel opzetten. Althans. Voor zover je niet ook in je privéleven verplichte gevoelens moet hebben. Op het moment dat je ouder bent, kan dat pas als de kinderen naar bed zijn. Zo kan iemand door een opeenstapeling van rollen erg weinig ruimte hebben, om zijn echte gevoel te uiten. Dat onderdrukken van gevoelens moet je maar net kunnen. Het moeten niet te veel gevoelens worden die je niet mag hebben. Het hoeft niet zo erg te zijn, als je in je rol jezelf of iets daar dichtbij kan zijn. Als je dat nooit kan zijn, moet je soms een rol naast je neerleggen. Dan is een ander daar beter op zijn plek. 

Ook dat wordt niet altijd begrepen. En dat hoeft ook niet altijd. Soms is dat ook maar beter. Je gaat ook op je werk niet uitleggen wat de exacte opeenstapeling van gevoel is, van woede, verdriet, verveling, ongeloof, frustratie, angst en opluchting is, waarom het noodzakelijk is dat je je biezen pakt. Dan kun je maar beter een roman schrijven waarin je uitlegt hoe de wereld eigenlijk in elkaar zit.

Je kan ook niet altijd aan iedere relatie uitleggen, waarom het echt uit moet zijn. Je kan ook niet elk familielid uitleggen, waarom je zo veel aan je hoofd had dat je de verjaardag van tante Agaath vergat. Al heb ik zelf zo weinig moeite met waarheid dat ik desgevraagd iedereen bereid ben uit te leggen dat tante Agaath haar kin eerst maar eens moet scheren. Aan alles zit een grens. Het is gewoon zo.

*In het echt heb ik geen tante Agaath.